De Sesam Shiba

In het hoofdstukje “Rasstandaard” op deze website vind je al een korte uitleg over de vachtkleuren van de Shiba. Toch is er 1 vachtkleur die ik, vanwege zijn vele schakeringen, ontzettend boeiend vind. De Sesam vacht. En na een bericht in onze facebookgroep over het vinden van een “echte” sesam-shiba, besloot ik hier eens een artikel aan te wijden:)

Laat ik beginnen met een opsomming van alle voorkomende vachtkleuren bij de Shiba. Dat zijn:

Sesam Shiba
Bron: Belltreeforums.com
  • Rood (van lichtrood tot dieprood)
  • Black and Tan
  • Sesam (rood sesam, zwart sesam en sesam)
  • Creme
  • Pinto

De laatste twee vachtkleuren zijn officieel niet goedgekeurd. Het is een zogenaamde afwijking in de genen. En volgens de regels van de rasvereniging mag er met deze vachtkleuren niet gefokt worden. Wel is het sinds 1 januari 2015 door de Raad van Beheer toegestaan met deze vachtkleuren te fokken. Ondanks het feit dat het een afgekeurde vacht is, komen beide vachttypen wel voor in nestjes zo nu en dan. En er is verder ook helemaal niks mis mee:)

De Sesam Shiba

Maargoed, terug naar de kern. De Sesam Shiba. Wat is dat nu eigenlijk? Om een beetje inzichtelijk te maken hoe Shiba’s aan hun kleuren komen, is het zaak enige kennis te hebben van de overerving van kleuren. Het “mengen” van kleuren kun je zeggen.

Stel je even voor dat je een schilderij gaat maken. En je gebruikt voor dit schilderij de kleuren oranje en zwart. Wanneer je deze twee kleuren door elkaar zou mengen, dan weet je zeker dat daar nooit een helder oranje kleur uit zou kunnen komen. En zo is het ook met de vachtkleuren van de Shiba. Alleen gaat het dan nog iets verder terug. Ook de vachtkleuren van de overgrootouders, overgrootouders etc. hebben invloed op de vacht van de nieuwste telgen. Zit er in het zwart dat je gebruikt voor je schilderij toch nog een fractie oranje, dan zal de mengkleur iets meer oranje bevatten.

Het mengen van kleuren bij honden is een genetische aangelegenheid. Zoals je weet zijn genen de bouwstenen van elk levend wezen op aarde. Honden hebben ongeveer 200.000 genen. En elk gen “woont” op een eigen specifiek chromosoom. Op dit chromosoom is er weer een specifieke locatie die de vachtkleur bepaald. De zogenaamde “Locus”.

Bij de Sesam Shiba’s is het zogenaamde A- Locus ( A staat voor Agouti) van belang. Dit is de locus die zorgt voor de verspreiding en intensiteit van zwarte en bruine vacht-schakeringen. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat het Agouti Locus een van de oudste kleurgenen is en het toont een vrij directe verwantschap aan met de wolf. Het is daarom dat de kleur Sesam vooral voorkomt bij de echte oeroude hondenrassen zoals de Shiba. Agouti wordt overigens ook wel “Wildkleur” Of “Wolf Grijs” genoemd. Hieronder drie voorbeelden van zeer oude hondenrassen met het Agouti Gen. De Noorse Elandhond, de Japanse Shikoku en de Zweedse Valhund.

Terug naar de Shiba en zijn sesam vacht. We zijn er nog lang niet…want de ene Sesam is de andere niet:) Zoals je eerder al kon lezen, zijn er in principe 3 Sesam variaties mogelijk bij de Shiba.

Sesam Shiba

Sesam
Een Gelijke mix van witte en zwarte haren.

Zwart sesam
meer zwarte dan witte haren. Deze Sesam variant is het meest zeldzaam. Hier zal ik later nog verder op in gaan.

Rood sesam
basiskleur van rode haren met mix van zwarte haren. Het kan zelfs voorkomen dat een hond volledig rood is terwijl hij genetisch “Rood Sesam” is. Deze Sesam-variant wordt in Nederland het meest gezien. Vaak heeft de hond vooral op de rug een duidelijke donkere aftekening. Die aftekening komt door de donkere uiteinden van zijn rode haren. De Rode Sesam is ook een echte toverbal. De vacht kan tijdens ruiperiodes ontzettend in kleur verschillen, zoals je kunt zien aan deze foto’s van Kio. Op de rechter foto zie je duidelijk een donkere schijn op zijn rug, die op de linker foto bijna volledig ontbreekt.

Eigenwijs

Nu is de Shiba niet alleen van karakter eigenwijs, maar ook de genetica kan flink eigenwijs zijn als het op uiterlijk aan komt. Zo zijn er bijvoorbeeld Shiba’s, zoals Ryu op deze foto, die genetisch Rood Sesam zijn, maar hiervan uiterlijk geen enkele blijk geven. Ook zijn er Sesam Shiba’s die, naarmate ze ouder worden of ruien, ware toverballen lijken.

Om te bepalen of een ogenschijnlijk Rode shiba ook echt rood is, hoef je echter alleen maar even te kijken naar de kleuren van zijn ouders. Met een Black and Tan mama en een Rode papa MOET hij wel Sesam zijn als je de kleurenmeng-theorie toepast:)

Sesam Shiba
Ryu. Ogenschijnlijk zo rood als maar kan, genetisch echter Rood Sesam.
Sesam Shiba
Kio is een Rood Sesam Shiba. Op de linker foto is hij vijf maanden oud en lijkt hij hartstikke rood. Een jaar later is zijn vachtkleur duidelijk veranderd en is hij een echte Rode Sesam.

Het overerven van kleuren

Alle drie de Sesam-varianten kunnen alleen maar ontstaan wanneer de pups het A-locus, Agouti, bij zich dragen.  En alle drie deze varianten kunnen alleen tot stand komen wanneer de ouderdieren NIET volledig rood zijn. Uit twee genetisch rode shiba’s kan dus nooit een Sesam pupje geboren worden. Om te illustreren hoe de eerstelijns overerving voor bepaalde kleurvarianten werkt, heb ik deze afbeelding opgesnord op internet. Uiteraard is het zoals eerder gezegd meer dan dat, en speelt ook de vachtkleur van vorige generaties mee in de bepaling van de vachtkleur. Toch vond ik deze illustratie de moeite waard.

phoca_thumb_l_colors

Goma

Sesam Shiba
Gucci. Een van de weinige Goma Shiba’s in Nederland.

Nu we een klein beetje meer weten over de overerving van vachtkleuren, wil ik graag even iets specifieker ingaan op de kleur “Zwart Sesam”. Ook wel bekend als de Goma Shiba. Dit omdat het de meest zeldzame kleur is die voorkomt.

In Japan staat “Goma” voor alle varianten van Sesam. Zowel Rood, Zwart als Sesam. In de loop der tijd is uit onderzoek echter gebleken dat alleen de Zwart Sesam het Goma gen (Agouti) het mooist en meest uitgesproken met zich meedraagt. Daarom zijn we deze Zwarte Sesam ookwel Goma gaan noemen.

Er zijn een aantal fokkers in Europa die echte Goma dekreuen en fokteven hebben. Honden die het Agouti-gen met zich mee dragen en ook naar buiten toe tonen. (De hond is dus zowel genetisch als qua uiterlijk een Zwarte Sesam of Goma). En toch is het niet vanzelfsprekend dat de nakomelingen ook Goma worden. Ook dit heeft weer te maken met alle kleurinformatie die in de genen van de ouders zit. Kleurinformatie die vele generaties lang meegaat en voor elke individuele hond net ietsje anders is.

De fokkers die Goma Shiba’s hebben en hiermee fokken hebben zich enorm goed ingelezen in genetica en kennen de stamboom van hun honden op hun duimpje. Zij kunnen dus wel een soort kansberekening maken mbt de kleuren van de pups. En ze kunnen zelfs uitzoeken of een bepaald ouderpaar een grotere kans biedt op de geboorte van Goma pups. Ook dit kun je weer vergelijken met het maken van een schilderij. Wanneer jij als schilder weet met welke kleuren je mengt, uit hoeveel kleuren je ogenschijnlijk oranje verf werkelijk bestaat, dan kun je voorspellen welke kleur er op je doek komt wanneer je bepaalde kleuren mengt. Maar moeder natuur heeft hierbij zo haar eigen trucjes zoals je weet, waardoor elke kansberekening niet meer is dan een kansberekening. En geen garantie.

Goma Shiba Gucci schonk pasgeleden het leven aan vijf pups. Ookal is Gucci een uitgesproken Goma, toch betekent dit niet dat al haar pups ditzelfde uiterlijk meekrijgen. In dit nest vind je zoals je ziet bijna alle kleuren van de regenboog terug
Goma Shiba Gucci schonk pasgeleden het leven aan vijf pups. Ookal is Gucci een uitgesproken Goma, toch betekent dit niet dat al haar pups ditzelfde uiterlijk meekrijgen. In dit nest vind je zoals je ziet bijna alle kleuren van de regenboog terug

Zo kan het ook “zomaar” gebeuren dat er uit twee ogenschijnlijk rode Shiba’s een Goma pup geboren wordt. Wederom vanwege de genetische kleurinformatie van vele generaties.

Precies dit is wat de Goma Shiba voor mij zo bijzonder maakt. Het zijn kleine kadootjes, verrassinkjes die maar heel af en toe geboren worden. En gekoesterd worden!

Wil je je verder verdiepen in de genetica van kleuren? Dan zijn dit wellicht interessante websites om eens te bezoeken:

www.shiba-dog.de

Masakado Shiba